Titel: Grip
Auteur: Stephan Enter
Plaats van uitgave: Amsterdam
Jaar van uitgave: 2013
Druk: 2011
Pagina's: 183
Genre: Psychologische Roman
Samenvatting
"Paul van Woerden (40 jaar) wacht op het station in Brussel op een medereiziger, zijn vroegere studentenvriend Vincent Voogd. Samen zullen ze met de trein reizen naar een reünie die de andere twee klimmers van hun groepje hebben georganiseerd. Het zijn Lotte de Greve en Martin Beers. De klimtocht ging destijds naar de Noorse eilandengroep Lofoten. Paul kijkt enigszins op tegen zijn onafhankelijke vriend Vincent die enkele jaren in Japan een onderzoeksbaan heeft gehad. Ze zitten bij elkaar in de trein en Vincent praat over een artikel dat hij net in de ochtendkrant heeft gelezen. Over twintig jaar zal de wetenschap zover kunnen zijn dat de mens onsterfelijk kan worden. Ze praten over de voor - en nadelen van die onsterfelijkheid.
Paul denkt daarna aan de klimtocht van twintig jaar geleden. Er is toen iets gebeurd. Lotte was door een zwak stuk gletsjerijs gevallen en hij had Lotte van een bijna zekere dood gered. Zij had hem gevraagd net te doen alsof het een ongeluk was. Hij heeft dat beloofd.
Vincent en Paul duiken met de trein de tunnel in naar Engeland. Het is erg donker en Paul weet zich te herinneren dat Vincent altijd een fobie had voor duisternis. In Londen zullen ze moeten overstappen, eerst op de metro en later moeten ze de trein pakken naar Wales, want Martin en Lotte hebben een nieuw huis betrokken aan de klust bij Swansea. Paul denkt na over zijn vriendschap met Vincent. Hij heeft altijd op gekeken tegen zijn vriend die een onafhankelijke geest was en de sfeer van het gezelschap waarin hij verkeert bepaalde. De andere vriend Martin was wat meer teruggetrokken. Hij kwam uit een ander milieu en Paul had zich altijd geërgerd aan de manier waarop Martin at (wat grover dan de anderen, niet met mes en vork en smakken). Dat deed hem denken aan de dochter van de rector op wie hij ooit verliefd was, maar wat voorbij was toen hij haar uit haar neus zag eten.
Ook andere dingen herinnert Paul zich van 20 jaar geleden. Lotte had bij de val haar arm gebroken en ze was met Martin teruggegaan per vliegtuig, terwijl Vincent en hij met de auto waren teruggereden. Hij denkt na tijdens het laatste stukje treinreis naar Wales hoe de levensinstelling van Vincent is. Hij lijkt weinig belangstelling voor mensen te hebben.
Deel Twee
In dit deel krijgen we te maken met een andere verteller, namelijk Martin die met zijn dochter Fiona in de bus op weg is naar het station om Vincent en Paul op te halen. Hij zat achter de idee van de reünie , terwijl zijn vrouw Lotte er weinig heil in zag. Zijn dochter verveelt zich en houdt zich bezig met bellenblaas. Dan rijdt de chauffeur van de bus een schaap aan, wat bovendien een onbestuurbare bus oplevert. Ze moeten wachten op een nieuwe bus. We leren dan de gedachten van Martin kennen. Hij heeft niet zo veel met kinderen, eigenlijk is hij ook nooit echt verliefd op Lotte geweest. Ze was wel aantrekkelijk (niet heel erg mooi) maar ze was slordig en kon ook heel direct uit de hoek komen met gevatte opmerkingen. Hij beseft heel goed dat hij uit een ander, eenvoudiger milieu afkomstig is en dat heeft hem bijna een minderwaardigheidscomplex bezorgd. Hij is er dan ook enorm trots op dat hij hoogleraar is geworden. Hij voelde zich in de aanwezigheid van Paul en Vincent altijd buitengesloten: die twee leken wel een geheim verbond te hebben gesloten. Maar hij vindt dat hij het best ver geschopt heeft en dat wil hij zijn oude vrienden nog eens duidelijk laten zien. Hij heeft een keuze gemaakt om met Lotte door het leven te gaan. Hij vermoedt dat ze daarvóór iets had gehad met Paul. Maar ze heeft er nooit over gesproken. Er komt een nieuwe bus en die brengt hen naar het station. De eerste die hij ziet, is Vincent. Die heeft nog steeds de markante kop van twintig jaar geleden.
Deel Drie
In dit deel is Vincent Voogd de personale verteller. Hij begint met een herinnering aan de tijd dat hij en Lotte elkaar kenden. Ze kennen elkaar van de middelbare school en ze waren toen als gewone vriend en vriendin onafscheidelijk. Maar tijdens de Noorse klimreis komen ze bij elkaar en zoenen ze elkaar heftig. Het lijkt het begin van een romance te zijn en Lotte wil daar de volgende dag gebruik van maken. Maar Vincent is niet iemand die zich graag wil binden en daardoor de grip op zijn eigen leven zou kunnen kwijtraken. Hij wijst haar verzoek om een relatie te beginnen af en Lotte wordt daarover woedend en zegt dat ze zich aan de “eerste de beste zal verbinden.” Daags daarna valt ze in de bergen en later heeft ze een relatie met Martin, die toch van de drie “vrienden” de minst geschikte partner leek, mede omdat hij uit een ander milieu afkomstig is. Met Paul heeft Vincent gesproken over liefde en verliefdheid, toen ze in de auto samen de weg terug van Lofoten naar Nederland hadden gemaakt. Zelf heeft Vincent niet de mogelijkheid om lang een relatie te onderhouden. De laatste vijf jaar is hij in Japan geweest, maar in tegenstelling tot wat hij aan iedereen heeft verkondigd, heeft hij het als een waardeloze periode in zijn leven beschouwd. Hij heeft dan ook het besluit genomen niet meer terug te gaan naar Japan.
In de bus die ze moeten nemen naar het huis van Martin praten de drie mannen weer over het krantenartikel over de onsterfelijkheid. Je zou als mens anders in het leven staan. Je herinneringen zouden anders worden, omdat je aan andere dingen belang zou gaan hechten. Ook zouden mensen die een religieuze achtergrond hebben (bijv. Martin als katholiek) anders in het leven kunnen komen te staan. Het hiernamaals is immers al op aarde bereikbaar.
Omdat het prachtig weer is, wil Martin hen de laatste kilometers laten lopen. Paul van Woerden krijgt een onweerstaanbare behoefte om bijna naakt te gaan zwemmen. De andere vrezen het koude water en gaan niet mee. Martin laat Vincent een foto van het gezin Beers zien. Voor het eerst sinds twintig jaar geleden ziet Vincent dat de tijd wel vat heeft gekregen op Lotte: ze ziet er aanmerkelijk ouder uit dan toen. Hij denkt erover na hoe zijn leven anders zou zijn verlopen als hij de keuze had gemaakt met Lotte te trouwen. Dat had hij nooit kunnen opbrengen: het inleveren van zoveel vrijheid voor bijvoorbeeld het hebben van een kind zoals Fiona.
Maar er gaat iets gebeuren: het water komt plots hoger en Vincent die zijn koffer aan de vloedlijn had staan, merkt dat die verdwenen is en zijn paperassen zitten erin alsmede zijn laptop. Hij gaat verwoed zoeken en hij ziet dat zijn koffer door het opkomende water is meegenomen. Hij wordt woedend op Martin, die hem had moeten waarschuwen en hij schreeuwt dat Lotte verliefd was op hem en helemaal niet op Martin. Het is een wat kinderachtige reactie. Hij krijgt later zijn koffer met moeite weer te pakken en zijn paspoort is drijfnat. Hij doet zijn schoenen uit en gaat op blote voeten verder. Maar de weg naar het andere stuk strand is afgesloten en ze zullen moeten wachten op laag water. Vincent taxeert de klifachtige rotskust en besluit naar boven te klimmen, omdat hij genoeg punten ziet waaraan hij grip kan ontleven. Maar de klim blijkt veel lastiger dan hij had gedacht en als ervaren klimmer is hij zo stom geweest niet na te denken over de manier waarop hij eventueel zou moeten teruggaan. Hij komt in grote problemen. Hij heeft maar weinig houvast en zou te pletter kunnen vallen. Hij denkt weer aan Lotte. Aan de Lotte die hij twintig jaar geleden had gekend, die eigenzinnige vrouw van de felle discussies. Op het moment dat hij het kalme ruisen van de branding hoort, wijkt zijn angst.
Deel Vier
Paul is weer de verteller van dit laatste (heel korte deel). Het is maar een hoofdstukje. Hij heeft een andere doorgang van het klif genomen dan Vincent en loopt op de huizen in het dorpje af. Hij krijgt weer herinneringen en hij voelt de oneindigheid die in het dorpje hangt. Hij voelt zich enerzijds eenzaam maar eigenlijk ook best gelukkig en hij zou er best zijn leven willen doorbrengen. In de verte ontwaart hij iemand die Lotte kan zijn."
Verwachting
Ik heb dit boek gekozen, omdat meneer Kroon dit boek had aangeraden.
Ik verwachtte een boek waarbij je veel moest puzzelen om door te kunnen lezen.
Motieven en thema
Thema:
Leven en dood
De rode draad van het verhaal is de discussie tussen Paul en Vincent over of onsterfelijkheid wel een goed idee is.
Motieven
Tijd
Één aspect van onsterfelijkheid.
Vriendschap
Liefde
Herinneringen
Schrijfstijl
Één van de dingen die Enter's schrijfstijl kenmerkt zijn zijn beschrijvingen van gelaatstrekken en gezichten.
Vooral in het begin beschrijft hij gezichten vrij vaak:
"Nog steeds zo'n norse kop met van die rafelige bakkebaarden" -p 7
"Er waaierden wat rimpels rond Vincents ogen, de gelaatstrekken waren misschien wat verscherpt- maar zijn huid bezat een ongezonde kleur; er lag zelfs een blos op zijn wangen. Ook niet het geringste spoor dat hij kaal of grijs werd." -p 9
Een ander kenmerk, eentje die het boek verwarrend maakt te lezen als je niet bewust leest, is dat de perspectieven verschuiven.
Dit is op zich geen probleem, ware het niet dat de focaliserende persoon één keer bij naam wordt genoemd en de schrijver hem daarna beschrijft met "hij"
Inhoud
Ruimte
Één van de dingen die Grip zo goed maakt voor mij is de subliem gekozen locatie.
De trein en de bus zorgen voor beweging in het boek, ze zorgen ervoor dat je langs prachtige locaties komt en dat de schrijver alle tijd kan nemen voor een lange passage met slechts een discussie zonder dat het boek stilstaat.
Immers staan de hoofdpersonen na deze discussie weer op een nieuw station en wordt de lezer getrakteerd op nog een sfeerbeeld.
Tijd
Het aspect wat Grip typeert is het tijdsgebruik.
Een voorval, 20 jaar terug, wordt door middel van flashbacks in brokjes aan de lezer geopenbaard.
Enter is niet bang om de lezer in deze flashbacks te gooien, want een nieuwe alinea en het boek speelt zich na het witgelaten stuk zonder pardon op de Lofoten af, met compleet andere karakters, problemen en sfeer.
Eindoordeel
Grip is een mooi boek met een goede, maar wat gekunstelde rode draad over onsterfelijkheid.
Onsterfelijkheid brengt in dit boek een goede discussie teweeg, maar niet een die speciaal past bij het boek.
"Dat geloof ik niet, zei Paul. Nee, zei hij; ja misschien als je zo ijdel was te willen dat er na je dood iets van je bleef bestaan."
De discussie past niet bij het onderwerp van het boek of het voorval op de berg.
Ik geef het boek een 7.5
Bronnen
http://www.scholieren.com/boek/11562/grip/zekerwetengoed
